Нетутэйшыя: Reversion
1990-я гады былі для беларускай літаратуры эпохай вызвалення з жорсткага гарсэта савецкай літаратурнай традыцыі, у якой дапускаліся толькі пэўныя тэмы і формы. Гэты пераходны час вызначаўся вірлівай стракатасцю новых форм і нязвыклых жанравых камбінацый; межы паміж асобнымі відамі мастацтва, дый нават паміж мастацтвам і штодзённасцю, здавалася, страцілі сваю выразнасць: літаратура пераходзіла ў перформанс, які набываў рысы тэатральнай пастаноўкі, каб у наступны момант уварвацца ў размеранае жыццё літаратурнага музея, скажам, у выглядзе дамавіны з жывым паэтам у ёй.
Анталогія ўпершыню прадстаўляе асноўныя групоўкі таго перыяду: «Бум-Бам-Літ» і Таварыства вольных літаратараў. Кніга дае шматграннае ўяўленне пра аўтараў ды іх творы, пра міні-драмы і перформансы, разбурэнне эстэтычных нормаў і наватарскія стратэгіі пісання і інсцэнавання, што развіваліся тады на Беларусі.
У аснову кнігі лягла канцэпцыя зборніка п’ес «Нетутэйшыя», які быў падрыхтаваны да публікацыі ў канцы 1990-х — пачатку 2000-х гадоў сябрамі літаратурна-мастацкага руху «Бум-Бам-Літ», але так і не пабачыў свет.
Цяперашняе выданне ўтрымлівае разам з п’есамі зборніка каштоўныя дапаўненні: даследаванне беларускага тэатра і мастацтва перформансу ў міжнародным кантэксце, творчыя маніфесты, хроніку культурнага жыцця, каментары яго актыўных удзельнікаў, фотаздымкі літаратурна-мастацкіх і тэатральных акцый ды іншыя дакументы. Анталогія адрасаваная шырокай аўдыторыі: ад спецыялістаў у галіне сучаснага мастацтва да аматараў, зацікаўленых гэтай тэматыкай.
На думку Зміцера Вішнёва, актуальнасць кнігі палягае перш за ўсё ў тым, што яна нясе зарад свабоды, якой так бракуе ў сённяшняй Беларусі.
Анталогія выйшла ў серыі МЫСЛІЦЬ МАСТАЦТВА Цэнтра мастацтваў і тэорыі культуры (ZKK) Цюрыхскага ўніверсітэта (UZH).
Кніга выдадзена пры падтрымцы Цэнтра мастацтваў і тэорыі культуры Цюрыхскага ўніверсітэта.
«Дыяфанэс» і «Галіяфы»
«Галіяфы» — незалежнае выдавецтва, заснаванае ў 2007 годзе. 16 красавіка 2022 года дзейнасць выдавецтва была прыпыненая Міністэрствам інфармацыі Рэспублікі Беларусь.
Выдавецтва «Галіяфы» цягам 15 гадоў выпускала кнігі сучасных беларускамоўных аўтараў, якія не падтрымліваліся дзяржавай. Творы гэтых аўтараў ініцыявалі творчыя працэсы ў краіне, спрыялі захаванню і развіццю беларускай літаратурнай мовы. Сярод аўтараў, кнігі якіх выдавалі «Галіяфы», — пісьменнікі, што сёння вызначаюць дыскурс аб Беларусі ў нямецкамоўных краінах: Валянцін Акудовіч, Альгерд Бахарэвіч, Вольга Гапеева, Юля Цімафеева.
Кнігі «Галіяфаў» неаднаразова адзначаліся беларускімі недзяржаўнымі літаратурнымі прэміямі, у тым ліку двойчы прэміяй «Кніга году».
Кніга выдадзена і даступная ў выглядзе электроннай кнігі тут.